ناوی زانستی

ناوی زانستی یا سیسته‌می دوو ناوی (The scientific name)

ناوی زانستی  ده‌ ژین ناسیدا شێوه‌یه‌کی ئاساییه‌ بۆ ناولێنانی جۆری گیانه‌وه‌ره‌کان. بنه‌مای ئه‌و ناوڵنانه‌، به‌وجۆره‌یه‌ که‌ ناوی هه‌ر جۆرێک (خوارووترین ناو ده‌ پۆلێن کردندا) به‌ زمانی لاتینی زانستی نوێ، دێ و دووبه‌شه‌.‌ به‌شی هه‌وه‌ڵی نیشانده‌ری جنسه‌که‌یه‌تی که‌ له‌ جنسه‌کانی به‌ناوبانگی ڕێزه‌که‌یه‌ و ده‌بێ له‌سه‌رتاسه‌ری شانشێنه‌که‌ بێوێنه‌ بێ و به‌شی دووهه‌می ناوی جۆره‌که‌یه‌.

سه‌رچاوه‌ی ئه‌و ناوانه‌ ده‌توانێ هه‌ر شتێک بێ به‌ڵام زۆرتر له‌ زمانی لاتین وه‌رده‌گیرێ. ده‌ڕاستیدا تاکسۆنۆمیسته‌کان، ناوه‌کان له‌ چه‌ندین سه‌رچاوه‌ وه‌رده‌گرن، زۆرکات گاڵته‌ به‌ناوه‌کان ده‌که‌ن! پاشان له‌باری ڕێزمانی جۆرێکی ده‌گه‌ڵ ده‌جوڵێن که‌ وێده‌چێ ناوه‌که‌ لاتین بووبێ‌.

که‌ڵک وه‌رگرتن له‌ ناوی زانستی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سه‌ر کارلۆس لینه‌، پزیشک و گیاناسی سۆئێدی. لینه‌ هه‌وڵێکی زۆری دا تا بۆ هه‌موو شتێک (گیانه‌وه‌ر و بێگیان) ناوێکی دووبه‌شی دابنێ. هه‌رچه‌ند پێشتر ئه‌ره‌ستوو له‌ دووناو که‌ڵکی وه‌رگرتبوو.

ئاوژی په‌روه‌ری (Aquaculture) به‌ واتای چییه‌؟

ئاوژی په‌روه‌ری (Aquaculture) به‌ واتای چییه‌؟

 به‌ واتای کشت و کاڵ له‌ ئاو دایه‌ که‌ داگری په‌روه‌رده‌ کردنی ماسێکان، ڕووه‌که‌کانی ئاوی، نه‌رمۆڵه‌کانی ئاوی، توێکڵیه‌کانی ئاوی و هه‌روه‌ها دووژینان. که‌ بۆ په‌روه‌رده‌ کردنیان ده‌بی زانستی تایبه‌ت له‌سه‌ر خولی ژیانی گیانه‌وه‌ر هه‌ر به‌شێک هه‌بێ.

ئاوژی په‌روه‌ری زانستێکه‌ که‌ ده‌توانێ یه‌کێک یا چه‌ن گیانه‌وه‌ری ئاوژی به‌ شێوه‌ی ده‌ستکرد به‌رهه‌م بهێنێ و په‌روه‌رده‌ی ‌بکات. ئه‌و به‌رهه‌مه‌ ده‌توانێ بۆ خواردن(وه‌ک ماسی) یا جوانی(وه‌ک ماسی ) یا ده‌رمان و ... به‌کاربهێندرێ.

***

یه‌ک ڕه‌نگی و یه‌ک ده‌نگی کوردستان= ئاوه‌دانی و پێشکه‌وتویی کوردستان

گۆماو

ئاوژی (Aquatic) به‌ واتای چییه‌؟

ئاوژی (Aquatic) به‌ واتای چییه‌؟

 ئاوژی به‌ واتای ژیان له‌ناو ئاودایه‌ و لێره‌ مه‌به‌ست ته‌واوی ئه‌و گیانه‌وه‌ر و ڕووه‌کانه‌یه که‌ له‌ سه‌رئاو، ‌نێوئاو و ‌بنئاودا ده‌ژین. زۆر جاران ئه‌و گیانه‌وه‌رانه‌ی که‌ ژیانیان په‌یوه‌ندی به‌ئاو هه‌یه‌ دێنه‌ ڕێزه‌ی ئاوژی وه‌ک: بۆق، ڕه‌قه‌ (کیسه‌لی ئاوێ) و هه‌روه‌ها کرۆکۆدیل، به‌ واتایه‌کی دیکه‌‌ دوو ژینانیش دێنه‌ ڕێزه‌ی ئاوژێکان. هه‌روه‌ها مه‌به‌سی ئاوژی له‌ بواری ئه‌ندازه‌وه‌ هیچ ناهێڵێته‌وه‌ و داگری ته‌واوی ئه‌ندازه‌کانه؛‌ واتا له‌ ئه‌ندازه‌ی وردی ڤایرۆس هه‌تا ئه‌ندازه‌ی واڵ ماسێکی 120 تۆنی.

***

یه‌ک ڕه‌نگی و یه‌ک ده‌نگی کوردستان= ئاوه‌دانی و پێشکه‌وتویی کوردستان

گۆماو

پێشه‌کی

    تێگه‌یه‌شتن له‌ سه‌ر زانستی ئاو و ئاوژێکان ( ئه‌و گیانه‌وه‌رانه‌ی  وا ده‌ئاو دا ده‌ژین ) یارمه‌تیمان ده‌دا هه‌تا به‌ دروستی که‌ڵک له‌ سه‌رچاوه‌ سروشتێکانی وه‌ک کانیاوه‌کان، چۆمه‌کان، ئاوبه‌نده‌کان، چاڵاوه‌کان و ... وه‌ربگرین. له‌ دونیایه‌کی وه‌ک ئه‌وڕۆدا که‌ ڕاده‌ی جه‌ماوه‌ر له‌ سه‌رتاسه‌ری جیهان ڕوو به‌ زیاد بوونه‌؛ پێداویستی به‌ خواردن بۆ ئه‌و جه‌ماوه‌ره‌ بۆته‌ هۆی ئه‌وه‌ی‌ که‌ مڕۆڤ ڕوو بهێنێته‌ سه‌ر ئاوی چۆم و زه‌ریاو ئۆقيانووسه‌کان، هه‌تا هه‌ندێک له‌ پێداویستێکانی خۆی وه‌ک پڕۆتێئین دابین بکات. ئه‌و کاره‌ش بۆته‌ هۆی ئه‌وه‌ که‌ ڕێوشوێنی جۆراوجۆر بۆ په‌روه‌رده‌ کردنی ئه‌و گیانه‌وه‌رانه‌ی که‌ که‌ڵکیان لێ وه‌رده‌گیرێ ساز بکات. له‌ لایه‌کی دیکه‌وه‌ کاتێک چاو له‌ گۆی زه‌وی ده‌که‌ین ده‌بینین که‌ سێ به‌ش له‌ چوار به‌شی زه‌وی، به‌ ئاو داپۆشراوه‌ و‌ ئه‌وه‌ش نه‌هێنێکی خوداییه‌ و‌ ئه‌وه‌مان پێ ده‌گه‌یێنێ که‌ مڕۆڤ سێ به‌ش له‌ چوار به‌شی پێداویستێکانی داهاتووی خۆی ده‌بێ له‌ ئاو دابین بکات.

    ئێمه‌ ده‌و وێبلاگه‌دا ده‌مان هه‌وێ که‌لێنێک بۆ دونیایی گه‌وره‌ی ژێرئاو و گیانه‌وه‌رانی ناو ئاو؛ به‌ڕووی زمانی کوردی له‌ دونیا بکه‌ینه‌وه‌. زانستی ئه‌و وێبلاگه‌ یارمه‌تی ده‌دا‌ بتوانین ده‌باره‌ی زانستی ده‌ریایی و‌ ئاو، گیانه‌وه‌رانێک که‌ ده‌ ئاودا ده‌ژین، ناسینیان، په‌روه‌رده‌کردنیان و‌ هه‌روه‌ها که‌ڵک وه‌رگرتنیان زۆرتر بزانین و بتوانین و په‌ره‌ی پێ بده‌ن تا کورد بۆخۆی پێداویستێکانی کۆردستانی وه‌ک: ماسی، مه‌یگوو(ڕوبیان)، سه‌ده‌ف و ... دابین بکا؛ هه‌روه‌ها ئه‌م گه‌نجانه‌ی حه‌زیان له‌م کاره‌ هه‌یه‌ بتوانن له‌ شێوه‌ی کاره‌که‌ تێبگه‌ن.

 هیوایه‌ بتوانین به‌و کاره‌ خزمه‌تێک به‌ کوردستان بکه‌ین. داوایه‌ ئه‌گه‌ر هه‌ڵه‌یه‌ک هاته‌ پێش ڕێنموونیمان بکه‌ن و به‌ ناردنی بیروڕای خۆتان هه‌ڵه‌کانمان ڕاست بکه‌نه‌وه‌. هه‌روه‌ها داوا له‌و خۆشه‌ویستانه‌‌ ده‌که‌ین که‌ ئه‌گه‌ر له‌ سه‌ر هه‌ر بابه‌تێک زانستیان هه‌یه‌ و پسپۆرن نووسراوه‌ و ده‌قمان بۆ بنێرن هه‌تا وێبلاگه‌که‌ پڕبارتڕ بێت.

***

یه‌ک ڕه‌نگی و یه‌ک ده‌نگی کوردستان= ئاوه‌دانی و پێشکه‌وتویی کوردستان

گۆماو

به‌خێر بێن بۆ وێبلاگی گۆماو
وێبلاگی گۆماو هه‌وه‌ڵ وێبلاگی زانستی تابه‌ت به‌ ئاو و ئاوژی به‌ زمانی کوردییه‌